Kinh tế

Ngành công nghiệp ôtô: Đang gặp khó

15:05 | 13/04/2015

Kế hoạch xây dựng ngành công nghiệp ôtô đã có từ lâu, nhưng đến nay doanh nghiệp sản xuất ôtô trong nước vẫn khá èo uột.

Ngành công nghiệp ôtô vẫn nhọc nhằn vì tỷ lệ nội địa hóa

Có mặt ở thị trường Việt Nam khá sớm, Toyota Việt Nam từng công bố con số tỷ lệ nội địa hóa 40% từng khiến cho cơ quan quản lý khấp khởi mừng lo. Tuy nhiên, tới nay tỷ lệ nội địa hóa vẫn thấp. Gần đây, đại diện Toyota Việt Nam cho biết, DN này và các nhà sản xuất khác trong Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) đang cân nhắc xem có tiếp tục sản xuất ôtô tại Việt Nam không hay chuyển sang nhập khẩu. Theo đại diện Toyota, từ năm 2018, thuế nhập khẩu ôtô từ các nước ASEAN sẽ về mức 0% (áp dụng với xe có dung tích xi lanh dưới 2.0L), trong khi thuế nhập khẩu linh kiện còn khá cao nên nhập xe nguyên chiếc về bán sẽ rẻ hơn là nhập linh kiện rồi lắp ráp. Tại Việt Nam, các dòng xe mang các thương hiệu Toyota, Huyndai, Ford, Mazda, Honda... đang chiếm thị phần áp đảo. Hầu hết các hãng xe này đều đang có ít nhất một nhà máy sản xuất đặt tại Thái Lan hoặc Indonesia, hoặc cả hai. Do đó, khả năng xe từ các nước ASEAN tràn vào Việt Nam rất dễ xảy ra.

Bản thân Toyota là một trong hai cái tên cùng với Thaco tiếp tục dẫn đầu doanh số và thị phần tại Việt Nam. Tổng doanh số bán hàng các mẫu xe Toyota đạt 3.742 xe, tăng 38% (tương đương 1.030 xe) so với cùng kỳ năm ngoái. Trong quý I năm 2015, đã có 10.872 chiếc xe Toyota được giao tới tay khách hàng, tăng 46,4% so với quý I năm 2014. Do vậy, khi chính Toyota băn khoăn về hoạt động nhập khẩu hay lắp ráp của mình, mở ra nhiều câu hỏi cho ngành công nghiệp ôtô Việt Nam.

Cùng với đó, theo dữ liệu thông tin cập nhật mới nhất cho biết kim ngạch nhập khẩu ôtô nguyên chiếc vẫn tiếp tục tăng đều đặn. Tổng kim ngạch nhập khẩu ôtô trong toàn quý I-2015 đạt 23.000 chiếc, tăng đến 116,4% về lượng và tăng 154,7% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Phần lớn nguồn gốc xe nhập khẩu đến từ Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Quốc.

Điều này cho thấy, Việt Nam đang có xu hướng nhập khẩu xe nguyên chiếc về phân phối lại. Nền kinh tế vẫn tiếp tục chi một lượng ngoại tệ lớn để nhập khẩu mặt hàng "không khuyến khích nhập khẩu”.

Thời gian qua, ngành công nghiệp ôtô nước ta tồn tại được nhờ các chính sách bảo hộ về thuế (thuế nhập khẩu cao). Nhưng nay những cam kết về hội nhập sâu thì chính sách thuế buộc phải gỡ dần. Sự "lăn tăn” của Toyota do vậy cũng không quá ngạc nhiên, vì thị trường mở cửa, các hãng sản xuất trong cuộc chiến sinh tồn tìm đến ngã rẽ liên doanh, liên kết hoặc thay đổi đường hướng kinh doanh.

Chiến lược phát triển công nghiệp ôtô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 đã được phê duyệt từ tháng 6-2014, nhưng nay các DN sản xuất ôtô trong nước vẫn chưa thấy có động thái gì triển khai chiến lược này từ bộ ngành liên quan. Công nghiệp phụ trợ cho ngành sản xuất ôtô vẫn chưa phát triển. Trong ngành công nghiệp cơ khí, việc sản xuất linh kiện, thiết bị phục vụ cho sản xuất thiết bị đồng bộ, trong nước mới tham gia được 20%.

Việc Toyota lên tiếng, có thể hiểu rằng DN này muốn Việt Nam phải có chính sách linh hoạt, rõ ràng, cụ thể hóa chiến lược phát triển công nghiệp ôtô. Nhiều DN liên quan đến ôtô trong nước cũng không ngại ngần trả lời rằng, các hành động cần phải được đưa vào thực tế. Nên đầu tư để công nghiệp ôtô trong nước sẽ phát triển hay là nhập khẩu xe nguyên chiếc để hưởng lợi.

Theo ông Bùi Ngọc Huyên- Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Cty CP ôtô Xuân Kiên (Vinaxuki), Việt Nam có thể đầu tư công nghệ cao để đáp ứng 80% phụ tùng sản xuất, lắp ráp ôtô, nhưng DN lại ngại ngần khi đầu tư. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng này là do chính sách vốn vay và lãi suất chưa thể cạnh tranh được với các DN trong khu vực. Hiện có nhiều chính sách được các bộ, ngành đưa ra hỗ trợ ngành công nghệ cao nhưng vẫn nằm trên giấy, việc thực thi rất khó. Trong khi đó, đại diện Hiệp hội DN Nhật Bản mong muốn được đầu tư phát triển công nghiệp phụ trợ tại Việt Nam, nhưng băn khoăn về sự bất ổn của chính sách và thủ tục hành chính rườm rà.

Hồ Hương