Giảm tai nạn giao thông – Góc nhìn từ trường lái

Công việc lái xe đòi hỏi tài xế phải có sức khỏe tốt song trên thực tế, “giấy khám sức khỏe, nộp tiền là có”. Trong lớp học lái xe của tôi, khi mua hồ sơ học lái xe, ai cũng nhận được kèm một giấy khám sức khỏe của bệnh viện… có địa chỉ, số điện thoại liên lạc và được nhân viên Phòng đào tạo trường lái hướng dẫn luôn: “Anh/chị đến đấy khám nhé, đó là dịch vụ của bọn em, họ khám nhanh lắm, không mất nhiều thời gian đâu. Hay là anh/chị cứ nộp 300.000 đồng, em làm luôn cho, khỏi mất công đi lại”. Thế là chỉ tốn vài trăm nghìn đồng, người sức khỏe yếu, người bị bệnh mãn tính cũng thành tốt cả, đủ điều kiện để học lái xe.

 Bên cạnh đó, quy định về trình độ văn hóa đối với người học lái xe cũng là vấn đề đáng nói. Theo Thông tư quy định về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ ngày 7-11-2012 của Bộ Giao thông Vận tải, trừ trường hợp nâng hạng lên hạng D, E phải có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở hoặc bằng cấp tương đương trở lên, còn lại các học viên học lái xe các hạng khác thì trình độ văn hóa có thể còn thấp hơn. Với trình độ như vậy, liệu sau khi ra trường, bao nhiêu lái xe chuyên nghiệp có thể hiểu thế nào là lực quán tính, lực ly tâm, lực ma sát, lực đẩy? Hay điều kiện thời tiết nào sẽ xảy ra ma sát lăn, ma sát trượt? Vào các khúc quanh cua gấp, khi xuống dốc, làm thế nào lái xe có thể hiểu và thực hiện các thao tác để hạn chế thấp nhất sức văng do lực ly tâm, lực đẩy do quán tính, các quăng quật, xô đẩy, cách tránh các tác nhân tác động bất ngờ do khách quan, do tình trạng mặt đường đem tới?

Trình độ văn hóa đã thấp, thời gian đào tạo cho lái xe B2 chỉ là 3 tháng, hạng C là 6 tháng nên không ít lái xe chỉ biết đưa chìa khóa vào bật nổ máy, vào số tới là chạy tới, vào số lùi thì chạy lui mà không hề biết tới nguyên lý cấu tạo, nguyên lý hoạt động của động cơ, sức bền vật liệu của các chi tiết máy, không biết thế nào là chăm sóc hàng ca, hàng kíp, không biết định kỳ để có thể chăm sóc, bảo dưỡng hay đơn giản là kiểm tra xung quanh xe xem có lốp nào non hơi hay không? Có thể nói, để chiếc xe của mình luôn trong tình trạng kỹ thuật tốt nhất lại trở thành một thách thức quá sức đối với nhiều lái xe chuyên nghiệp hiện nay.

Chất lượng của đội ngũ giáo viên dạy lái cũng là vấn đề đáng bàn. Chỉ cần có giấy phép lái xe và đủ 3 năm thực tế, có bằng tốt nghiệp THPT và chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm, vượt qua một kỳ kiểm tra sát hạch lái xe của Sở Giao thông Vận tải để có chứng chỉ tập huấn giáo viên… thì nghiễm nhiên một lái xe có thể làm thầy dạy lái. Bởi thế, thực tế rất nhiều thầy nhiệt tình thì có thừa, nhưng khả năng sư phạm không có, còn ngượng nghịu trong việc tổ chức lớp và nói trước đám đông nên việc truyền đạt kiến thức cho học viên cũng bị hạn chế.

Thiết nghĩ, siết chặt quản lý các cơ sở dạy lái xe trên toàn quốc, kiểm tra giám sát các kỳ thi sát hạch lái xe, nâng cao chất lượng đào tạo để các lái xe ra trường vững chuyên môn, nghiệp vụ, hiểu biết luật, có đạo đức và lái xe an toàn là những đòi hỏi từ thực tế. Cần tổng rà soát, kiểm tra trình độ văn hóa, bằng cấp của học viên học lái xe, cũng như giáo viên dạy lái tại các cơ sở đào tạo, quyết tâm đình chỉ học tập cũng như giảng dạy những người cố tình sử dụng bằng cấp giả. Cũng cần có quy định bắt buộc học viên học lái xe ít nhất phải có trình độ tối thiểu là tốt nghiệp THCS, đối với đào tạo bằng B2 (lái xe chuyên nghiệp) phải có thời gian đào tạo tương đương với trình độ trung cấp chuyên nghiệp của các ngành nghề khác… Ngoài ra, cần phải có sự giám sát chặt chẽ, kết hợp các chế tài xử phạt thật nặng các bệnh viện, cơ sở y tế được phép khám sức khỏe lái xe không tuân thủ quy định. Chỉ có như vậy thì các tài xế mới có đầy đủ sức khỏe, phẩm chất cũng như tay nghề phù hợp với đòi hỏi ngày càng cao của xã hội.

Trương Phú Thu Hiền