Xuất khẩu cà phê: SOS

Ông Lương Văn Tự - Chủ tịch Hiệp Hội Cà phê- Ca cao Việt Nam (Vicofa) cho rằng: Nếu DN không tìm được cách vươn lên, Nhà nước không có chính sách phù hợp thì năm tới ngành cà phê của chúng ta sẽ gặp muôn vàn khó khăn.

Khó khăn vì không tạo được vị thế?

Theo ông Tự, hiện nay ngành cà phê đang phải đối mặt với nhiều điều bất lợi lớn, như: biến đổi khí hậu, sâu bệnh, trong khi giá thành sản phẩm tăng nhanh, giá bán lại không theo kịp cung - cầu của thị trường.

Khủng hoảng kinh tế kéo dài đã tác động theo hướng tiêu cực đến ngành cà phê trong nước. Đó là tình trạng nợ xấu của các DN gia tăng, ngân hàng bộc lộ những yếu kém như lãi suất cao, lại khó vay. Đối với giá cả cà phê cũng thất thường chỉ trong thời điểm 3 năm lại đây, giá lúc cao nhất là 56 triệu đồng/tấn, hiện giờ còn 36 triệu đồng/tấn - đó là những thiệt hại không nhỏ cho cả người trồng lẫn DN. Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Vicofa cho biết thêm: Năm 2012, cà phê Việt Nam có tổng kim ngạch lớn nhất (đạt 3,76 tỷ USD), vượt giá trị xuất khẩu của gạo. Đặc biệt chúng ta tự hào có loại cà phê robusta được thị trường thế giới ưa chuộng, nhiều DN nước ngoài đã mua để trộn vào cà phê thường nhằm bán với giá cao. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay, ngành cà phê trong nước cũng đã "lên bờ xuống ruộng” vì giá bất ổn. Nguyên nhân chính được ông Nam đưa ra là do chúng ta chưa tạo được thế chủ động thị trường, mặc dù có nhiều lợi thế để làm điều đó nhưng từ bấy lâu nay chúng ta đã để cho nước ngoài thâu tóm, điều chỉnh về giá. Một khó khăn nữa đối với DN là Nhà nước nói sẽ hoàn thuế VAT cho DN, nhưng "Kiến nghị mãi cũng chẳng ăn nhằm gì mà mới chỉ một số ít nơi DN được nhận hoàn thuế, trong khi các DN đã khó khăn lại càng thêm khó khăn khi phải xuất tiền túi ra để trả lại cho người dân”- ông Nam khẳng định.

Bổ sung về những khó khăn của DN, ông Nguyễn Quang Bình – Cty cà phê CTA Việt Nam cho hay: DN thiếu vốn, trong khi lại phải mua vào với giá cao, bán ra giá thấp nên dẫn đến tình trạng ùn ứ hàng. Nhân cơ hội này Brazil đã tranh thủ bán được 400.000 tấn, Indonesia bán được 100.000 tấn, như vậy ta mất thị phần 500.000 tấn. Nếu còn tình trạng như hiện nay thì nguy cơ mất thị trường vẫn còn tiếp diễn. Do đó, chỉ có phương án là chấp nhận bán với giá thấp hơn nhằm tránh ùn ứ, hàng lưu thông được thì giá tự nó tăng lên, còn hàng tồn đọng thì giá giảm, đó là một phần quan trọng của quy luật thì trường.

Cần có giải pháp tổng thể

Ông Đỗ Hà Nam kiến nghị, Nhà nước cần hoàn thuế sớm cho DN vì họ đang gặp rất nhiều khó khăn nên không thể bỏ tiền túi ra để trả trước cho người dân được. Nhưng điều quan trọng là cần có sự ủng hộ đồng bộ từ nhà sản xuất, chế biến, Hiệp hội và Chính phủ về những chính sách phù hợp. Vicofa cần phải tạo mối quan hệ thân thiết với các nước xuất khẩu cà phê lớn như: Brazil, Indonesia,…nhằm để cung cấp cho nhau nhưng thông tin cần thiết, kịp thời. Bên cạnh đó, ông Nam cũng đề nghị Bộ NN&PTNT và Bộ Công thương tăng cường hỗ trợ các DN giao lưu với các nước nhằm tìm kiếm thông tin, tìm kiếm thị trường, bởi một mình Vicofa không thể nào kham được vì thiếu cơ chế, lại thiếu kinh phí. Trong khi đó, ông Ngyễn Minh Bạn, Tổng Giám đốc Công ty Minh Huy cho rằng: thuế hiện nay như con dao hai lưỡi một phần tạo nguồn thu cho ngân sách nhưng một phần lại tạo sơ sở cho nhiều DN trốn thuế, DN trốn thuế họ bán với giá thấp hơn, tạo nên sự cạnh tranh không lành mạnh ngay chính trong nội bộ DN trong nước. "Do vậy nên bỏ thuế giá trị gia tăng một phần làm cho thị trường được cạnh tranh bình đẳng hơn và điều quan trọng là giúp DN tồn tại, còn nếu cứ hiện nay thì nhiều công ty sụp đỗ”- ông Bạn đề nghị.

Theo ông Nguyễn Xuân Thái Tổng Giám đốc Công ty Cà phê Thắng Lợi, trước khi bỏ thuế giá trị gia tăng chúng ta phải đánh, nghiên cứu cho kỹ vì các địa phương mất một nguồn thu lớn, thực ra nó là nguồn thu ngân sách nhà nước. Vấn đề quan trọng mà ông Thái muốn nhấn mạnh là Vicofa phải sắp xếp cho được người thường trực ở Hiệp hội cà phê Thế giới, thậm chí phải ứng cử vị trí Chủ tịch Hiệp hội này để hỗ trợ ngành cà phê trong nước về thông tin, không thể mãi như hiện nay thông tin vừa chậm lại thiếu chính xác. Về giá cả, ông Thái cảnh báo nếu không cẩn thận giá sẽ trở về quy luật trước đây, tức là cứ khoảng 13 đến 14 năm giá tăng, sau đó nó lại đột nhiên tụt giảm, gây khó khăn cho người trồng và kể cả DN sản xuất, xuất khẩu.

Quốc Định