Gùi có nắp của người Mạ
08:29 | 17/11/2018
Mới đây có dịp về bon B'Nâm Prăng Răh, xã Đắk P'lao (Đắk Glong), chúng tôi thật sự ấn tượng khi thấy bà con nơi đây còn mang trên vai những chiếc gùi có nắp rất đặc biệt, khác hẳn với các kiểu gùi thông thường.
Theo những người già trong bon B'Nâm Prăng Răh, gùi của người Mạ có nhiều loại và được dùng vào những công việc khác nhau, hoa văn cũng rất đa dạng thể hiện nét độc đáo riêng của người làm ra. Trong đó, gùi có nắp là đặc trưng nhất, khó làm nhất và chỉ những người có tay nghề cao mới làm được bởi sự cầu kỳ trong từng chi tiết.
Gùi có nắp được đan rất kỳ công, bởi ngoài giá trị của một vật dụng, nó còn giúp các chàng trai người Mạ thể hiện sự khéo léo của mình trước các cô gái và cộng đồng.
Gùi có nắp được đan rất kỳ công
Theo phong tục của đồng bào Mạ, đứa trẻ mới sinh ra 8 ngày tuổi sẽ được làm lễ đặt tên. Trong ngày lễ, người thân sẽ mang tặng cho bé một chiếc gùi nhỏ có nắp xinh xắn, thể hiện sự cầu mong bé có cuộc sống sung túc, đủ đầy. Đối với nữ, khi đến tuổi lập gia đình, các cô gái để những vật hứa hôn trong chiếc gùi này rồi mang đến tặng nhà trai. Riêng các chàng trai thì khi vừa tròn 16 tuổi sẽ được học đan lát để chứng tỏ mức độ trưởng thành của mình trong gia đình và là quà cưới đặc biệt dành cho vợ của mình.
Gùi có hình trụ đứng, chiều cao trung bình từ 60-90cm, độ lớn của miệng tùy thuộc vào mục đích của người sử dụng. Để đan một chiếc gùi có nắp hoàn chỉnh, mang đặc trưng của người Mạ không hề đơn giản mà trải qua rất nhiều công đoạn, từ việc chọn nguyên liệu đến các bước tạo hoa văn và hoàn thành sản phẩm.
Gùi có nắp dùng để đựng các vật dụng quý giá của gia đình
Đầu tiên, người làm phải vào rừng kiếm những cây lồ ô, mây già chặt ra thành từng đoạn rồi ngâm dưới bùn khoảng 1 tuần, vớt lên phơi khô chuốt thành sợi nhỏ. Gùi được dựng khung bằng những chiếc nan thẳng đứng, sau đó đan từ dưới lên. Tới miệng, nẹp thêm thanh tre để lâu trên gác bếp đã chuyển sang màu nâu hơ nóng cho dễ uốn thành vòng tròn quanh miệng gùi, buộc chéo những sợi mây chẻ nhỏ cho chắc chắn rồi mới làm đế.
Sau khi đan xong phần thân gùi lại tiếp tục làm vành miệng, kết quai gùi, dây ràng và trang trí cho gùi. Tất cả các khâu này đều được tiến hành tỉ mỉ, rất khéo léo, công phu. Khó nhất là công đoạn làm nắp, trên nắp gùi người ta đan các dải hoa văn theo lối kép gồm hai đường viền khác nhau chạy song song và đều đặn.
Hiện nay, người duy nhất biết đan gùi có nắp ở bon B'Nâm Prăng Răh là ông K’Krong, nay đã ngoài 70 tuổi. Với niềm đam mê nghề đan lát truyền thống và bằng đôi bàn tay khéo léo của mình, ông K’Krong đã chế tác ra những sản phẩm mây tre độc đáo, tinh xảo, nhất là gùi có nắp. Các sản phẩm do ông làm ra không chỉ đơn thuần là dụng cụ phục vụ đời sống, sản xuất, sinh hoạt hàng ngày mà còn có giá trị về mặt thẩm mỹ, giữ được “hồn” văn hóa truyền thống của người Mạ.
Tại Hội xuân Mậu Tuất 2018, Hội thi đan gùi thu hút nhiều nghệ nhân tham gia
Ông K’Krong tâm sự: “Đan một chiếc gùi bình thường khoảng 3 ngày là xong nhưng đan gùi có nắp phải mất nửa tháng nên rất quý. Ai đặt làm thì tôi làm vậy thôi, thu nhập không là bao nhưng cốt yếu là giữ được nghề của cha ông để lại”. Ông K’Tiêng ở cùng bon cho biết: “Ở bon này, người đan lát đẹp như ông K’Krong chỉ đếm trên đầu ngón tay. Tôi quý mến và khâm phục tài đan lát của ông. Ngoài việc đặt mua các loại gùi, tôi còn đặt ông làm 1 chiếc gùi có nắp để dành cho con gái trước khi lấy chồng nữa đấy”.
Hiện nay, đời sống của đồng bào Mạ ở bon B'Nâm Prăng Răh đã có nhiều thay đổi. Ngoài việc xây dựng nhà cửa khang trang, người dân đã đầu tư mua sắm các trang thiết bị hiện đại phục vụ sinh hoạt, sản xuất. Thế nhưng, chiếc gùi truyền thống vẫn luôn được bà con sử dụng trong cuộc sống thường nhật.
Bài, ảnh: Mỹ Hằng
Trang thông tin điện tử tổng hợp Báo Đắk Nông
CÁC TIN KHÁC
- Tưng bừng Ngày hội Văn hóa - Thể thao các dân tộc thị xã Buôn Hồ (13/12/2018)
- Huyện Cư M'gar triển khai nhiều hoạt động hưởng ứng Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ VII - 2019 (06/12/2018)
- Thay ảnh đại diện, hưởng ứng Lễ hội Văn hóa thổ cẩm Việt Nam lần thứ I - Đắk Nông năm 2018 (06/12/2018)
- Tôn trọng tài nguyên để phát triển du lịch bền vững (27/11/2018)
- Trồng cây long não tại khuôn viên Di tích lịch sử Biệt điện Bảo Đại (26/11/2018)
- Trường Sơn Tây Nguyên - Đoàn kết, bản sắc và phát triển (09/11/2018)
- Định kỳ hằng năm phải báo cáo kết quả nhiệm vụ phát triển du lịch (24/10/2018)
- Tour du lịch giá rẻ, 0 đồng: Chấn chỉnh chứ không xóa bỏ (19/10/2018)
- Đắk Lắk sẽ tham gia Triển lãm "Không gian Di sản Văn hóa Việt Nam – 2018" tại Hà Nội. (15/10/2018)
- Những nghệ nhân mê chế tác nhạc cụ dân tộc ở buôn Kram (06/10/2018)
- Người đam mê nhạc cụ truyền thống (04/10/2018)
Khách sạn Thống Nhất Tp.Buôn Ma Thuột – Điểm hẹn Tây Nguyên
Buôn Ma Thuột được mệnh danh là Thủ phủ Tây nguyên, nơi văn hóa các dân tộc giao thoa và thể hiện nét riêng mà Đắk Lắk được hưởng.
- 108 - Nơi lý tưởng để bạn dừng chân tại Buôn Ma Thuột
- Khu du lịch sinh thái Ngọc Phụng – Điểm đến lý tưởng dành cho bạn
- Công ty TNHH Khách sạn và Du lịch Bạch Mã
- Khách sạn Sài Gòn – Ban Mê
Sầu riêng và những bước đi trên con đường chính ngạch
Sầu riêng Việt Nam xuất sang Trung Quốc theo con đường chính ngạch là cơ hội lớn để ngành hàng này phát triển.
- Đắk Lắk: Lễ hội nâng tầm sầu riêng Krông Pắc
- Nhiều hoạt động sôi nổi tại Lễ hội Sầu riêng huyện Krông Pắc lần thứ nhất
- Sẽ biểu diễn bay khinh khí cầu tại Lễ hội Sầu riêng Krông Pắc lần thứ I năm 2022
- Huyện Krông Pắc: Ra mắt mô hình trồng dổi lấy hạt tại xã Ea Yiêng
- Công ty TNHH Phân Bón Minh Thắng thông báo tuyển dụng
- Công ty G20 Coffee G20 Việt Nam thông báo tuyển dụng
- Khởi tố Tổng giám đốc Công ty CP Cao su Đắk Lắk
- Chồng đổ xăng đốt vợ đang mang thai 8 tháng
- Hợp tác đầu tư giữa Ấn Độ và Đắk Lắk: Lợi thế và cơ hội
- Ngăn chặn hiểm họa chó thả rông cắn người: Phải dùng “thuốc đắng”…
- Cần xử lý nghiêm việc khai thác đất trái phép tại xã Chứ Kbô
- Cẩn trọng trước "cơn sốt" thu mua xác ve sầu
- Nhiều vườn sầu riêng, hoa xổ nhụy bị rụng hàng loạt
- Bột Diệp Lục - giải pháp ngăn ngừa tình trạng oxy hóa
BÌNH LUẬN CỦA BẠN
BÌNH LUẬN