Đường đen xứ Quảng

Tôi đến nhà ông Trần Đình Hai (thôn 5, xã Phú Thọ, Quế Sơn, Quảng Nam), cơ sở duy nhất còn lưu giữ nghề thủ công chế biến mía thành đường đen, đặc sản của Quảng Nam.

Vị mặn… đường đen

Có đến tận nơi làm đường đen bạn mới chứng kiến hết sự tỷ mỷ, cần mẫn của người nông dân làng nghề. Từ công đoạn róc mía, rót đường non trong lò thủ công đến khi từng bát đường được ra lò luôn đòi hỏi tâm huyết với đường đen. Đó là vợ chồng anh Mai Văn Dũng và chị Trương Thị Quỳnh Nga, người làm công trong cơ sở của ông Trần Đình Hai và cũng là những người cuối cùng quyết tâm giữ gìn đặc sản đã làm nên thương hiệu ẩm thực của vùng đất xứ Quảng xưa. Chị Nga cho biết: “Đường đen ở đây được làm từ mía rặt nên có giá 50 ngàn đồng một cặp. Ngày trước người dân làm đường rất nhiều nhưng vì công việc nặng nhọc, thu nhập lại không đáng kể nên người ta bỏ dần, còn giới trẻ bỏ đi thành phố với các công việc khác thu nhập cao hơn. Còn tôi quyết tâm giữ trọn niềm vui với công việc này để lưu giữ hương vị quê hương”.

Cũng theo lời chị Nga, nghề làm đường đen này có từ trước giải phóng, thời đó nổi tiếng khắp xa gần nhưng bây giờ có nguy cơ mai một dần, thật khó có thể tưởng tượng đặc sản ăn sâu vào tâm thức người Quảng xưa lại không có người kế thừa. Công việc làm đường này khá vất vả thường là phải hứng chịu nắng nóng từ công đoạn chặt, thu gom mía, phơi đường non, chỉ cần một cơn mưa trút xuống là công sức coi như tiêu tan. Nhìn vợ chồng chị Nga, anh Dũng chăm chút cho từng bát đường, trong tôi trào lên cảm giác trân trọng bàn tay của những người giữ hồn quê đất Quảng.

Đặc trưng của đặc sản xứ Quảng

Đường đen là món ăn đặc biệt và khoái khẩu gắn liền với tuổi thơ tôi, giờ nhìn lại bàn tay tài hoa của những người thợ làm đường đen mà tôi không thể cầm lòng được. Những con người cuối cùng gắn bó với nghề đang cố gắng bảo tồn và phát huy đặc sản độc đáo đã trở thành thương hiệu cho một vùng đất với kho ẩm thực phong phú, nền văn hoá đa dạng, lâu đời.

Có lẽ đặc trưng ẩm thực của chợ quê xứ Quảng là những món ăn, bánh trái mang đậm phong vị làm từ đường đen. Đường đen vừa là nguyên liệu, vừa là gia vị tạo nên nét riêng có của ẩm thực gắn liền với đất và người nơi đây. Nếu thử “ăn sống” đường đen, khi đó bạn sẽ cảm nhận vị ngọt đậm đà của đường thấm vào đôi môi cho ta cảm giác ngọt ngào vương vấn.

Khi có dịp đến với Quảng Nam bạn hãy ghé lại gian hàng của những người bà đã đến tuổi thất thập nhưng hàng ngày vẫn thầm lặng mưu sinh tại góc nhỏ trong lòng chợ quê. Bát đường đen gói ghém rất cẩn thận được đặt chính giữa đã tạo nên linh hồn của những gian hàng chợ quê. Rất nhiều người tìm đến mua đường để thẩm thấu vị ngọt đất quê hương và cũng để tìm chốn tĩnh lặng hàn huyên với biết bao câu chuyện của đời người.

Phan Nam