Chàng cử nhân của núi rừng

Chàng cử nhân của rừng - K'Vâng 

Sinh ra ở rừng

Suốt chuyến đi, có lúc vượt qua khu rừng thông hàng trăm năm tuổi bạt ngàn, rồi len lỏi qua rừng cây lá tạp, rừng lá kim hay lội qua con suối bằng lối đi hẹp, cheo leo, ẩm ướt đầy lá mục, gai rừng của vùng rừng nguyên sinh để đưa du khách tham quan thác Thiên Thai, K’ Vâng thoăn thoắt như con sóc không biết mệt. Vừa đi, K’Vâng vừa hướng dẫn và giải thích cho mọi người biết tên từng loại cây rừng và khả năng sinh trưởng, giá trị ứng dụng của chúng; từng loại rau rừng ăn được, các loại cây dùng làm thuốc nhuộm vải hay các loại cây dược liệu quý (có cả các loại cây độc); từng loại côn trùng… Như thể anh là một nhà động, thực vật học tên tuổi. 

Dừng chân giữa lưng chừng núi, K’Vâng kể tôi nghe về gia đình, việc học hành và  chọn nghề nghiệp của anh bằng cách nói chuyện hóm hỉnh (hiếm thấy ở người đồng bào dân tộc thiểu số). Trong cơ thể K’Vâng có hai dòng máu như là sự hòa quyện của 2 dòng sông hùng vĩ nhất ở Tây Nguyên: Đó là sông Đồng Nai (khởi nguồn từ Lâm Đồng xuôi về Biển Đông) và con sông Sêrêpôk (hình thành và chảy qua tỉnh Đắk Lắk). Sở dĩ có cách nói hóm hỉnh vậy là vì mẹ K’Vâng người Kơ Ho (đang sống tại xã Liên Đầm, Di Linh - Lâm Đồng), còn cha anh là người Êđê (ở tỉnh Đắk Lắk). Hai dòng máu Kơ Ho - Êđê "hợp lưu” trên cao nguyên Lâm Viên để vào năm 1978 sinh ra chàng trai của núi rừng Tây Nguyên khỏe mạnh, thông minh và có chí hơn người - K’Vâng!

Dù kinh tế gia đình khó khăn, nhưng từ nhỏ K’Vâng rất ham học, yêu thích tìm hiểu, khám phá và sớm có ý thức tự lập. Để có cơ hội vươn lên lập nghiệp trong thời đại mới không gì khác là phải học và học giỏi. Tốt nghiệp THPT năm 1999, K’Vâng thi đậu vào khoa ngoại ngữ trường Đại học Đà Lạt và chọn học môn Anh văn. K’Vâng cho biết, văn hóa của các dân tộc bản địa Tây Nguyên nói chung, của người Kơ Ho và Êđê nói riêng rất phong phú phải được bảo tồn và phát triển, muốn vậy chính con em các dân tộc phải là người trực tiếp tham gia gìn giữ, giới thiệu, quảng bá đến với mọi quốc gia, dân tộc trên thế giới. Lý do chọn học ngành Anh văn của K’Vâng là để có kiến thức ngoại ngữ kha khá mới tiếp xúc được với người nước ngoài; thông qua du lịch để phát triển văn hóa Việt, trong đó có văn hóa đặc trưng riêng của các dân tộc thiểu số Tây Nguyên…

Hơn 4 năm đèn sách, năm 2003 K’Vâng tốt nghiệp với tấm bằng Cử nhân Anh văn. Đối với trí thức là người dân tộc thiểu số được đào tạo bài bản sẽ có rất nhiều cơ hội việc làm trong các cơ quan, doanh nghiệp. Song, K’Vâng quyết tâm theo đuổi ngành du lịch và chọn núi rừng quê hương để gắn bó đời mình. Bởi một lẽ đơn giản - anh rất yêu rừng! 

K'Vâng diễn giải về đặc tính, giá trị các loài rau, hoa rừng

Trả nợ… núi rừng

Theo chế độ mẫu hệ của người Kơ Ho, nên sau khi lấy vợ (năm 2003) K’Vâng phải về ở nhà vợ tại xã Lát, huyện Lạc Dương (Lâm Đồng). Vợ anh hiện công tác tại Đài Truyền thanh - Truyền hình huyện Lạc Dương (biên dịch tiếng dân tộc, kiêm phát thanh viên tiếng dân tộc Kơ Ho của Đài). Trước khi chuyển về công tác ở Vườn Quốc gia (VQG) Bidoup - Núi Bà (trụ sở tại xã Đạ Nhim, huyện Lạc Dương - Lâm Đồng), K’Vâng đã có 8 năm làm việc tại Khu du lịch Đan Kia - Suối Vàng (hiện nay thuộc VQG này).

Với có kiến thức ngoại ngữ, đức tính chịu khó tìm hiểu, nghiên cứu và nhiều năm sống, làm việc gần gũi với núi rừng nên từng cành cây, ngọn cỏ, từng con suối xuyên qua mỗi cánh rừng; từng loài chim, con thú, thậm chí từng loại côn trùng… K’Vâng am hiểu tường tận. Khi VQG Bidoup - Núi Bà đi vào hoạt động, K’Vâng xin chuyển về đây công tác và từ năm 2011 đến nay, tình yêu thiết tha đối với công việc, kiến thức và năng lực vượt trội đã giúp K’Vâng nhanh chóng chiếm được cảm tình của hơn 100 cán bộ, viên chức, nhất là Ban giám đốc của VQG Bidoup - Núi Bà. Chưa đầy 4 năm công tác và sau khi được sang Nhật tập huấn nghiệp vụ, K’Vâng đã được bổ nhiệm làm Tổ trưởng tổ Diễn giải môi trường của Trung tâm Du lịch sinh thái và Giáo dục môi trường, thuộc VQG Bidoup - Núi Bà. 

Công việc của K’Vâng và các thành viên trong Tổ ít gọi là "Hướng dẫn viên du lịch” mà thường được gọi là "Diễn giải môi trường”. Đây chính là sự khác biệt so với các loại hình du lịch khác trong hoạt động du lịch sinh thái của VQG Bidoup - Núi Bà; bởi ngoài vai trò hướng dẫn du khách tham quan, các "Diễn giải viên” này còn giới thiệu, phân tích, diễn giải… để du khách trải nghiệm trong thế giới tự nhiên vốn ẩn chứa nhiều điều thú vị đối với con người và tuyên truyền bảo vệ môi trường. "K’Vâng là người bản địa, gắn bó với đồng bào địa phương, rất yêu núi rừng… Có nhiều kỹ năng sống, am hiểu về đa dạng sinh học trong rừng, về phong tục truyền thống, lại giỏi ngoại ngữ (kể cả 2 thứ tiếng dân tộc Kơ Ho, Êđê)… nên được nhiều du khách yêu mến…”. Đó là đánh giá của ông Lương Nguyên Minh (GĐ Trung tâm Du lịch sinh thái và Giáo dục môi trường VQG Bidoup - Núi Bà) về chàng cử nhân đa năng này.

Chàng cử nhân tuổi đời 37 mùa rẫy cho biết, dù phải thường xuyên xa nhà (mỗi tháng, ½ số ngày ăn, ngủ với…rừng, nửa thời gian còn lại chạy về thăm vợ và 2 đứa con trai còn nhỏ). Và, với mức thu nhập còn khiêm tốn (chừng 5 triệu đồng/tháng), nhưng K’Vâng thấy rất hạnh phúc bởi anh được sinh ra ở rừng, rất yêu núi rừng và bây giờ đang từng ngày "trả nợ” núi rừng quê hương!

Thanh Dương Hồng