Biệt dược xạ đen

Xạ đen là loại thuốc nam, được xếp vào một trong những loại thuốc quý nhất. “Xạ” trong tiếng Mường có nghĩa là gan, “đen” chỉ màu sắc của cây thuốc này, khi cây xạ đen được cắt sẽ có một lớp nhựa màu đen chảy ra. Xạ đen có nghĩa là cây thuốc hỗ trợ điều trị các bệnh về gan. Thời xưa, mỗi khi bị đau ốm, vàng da, mụn nhọt, u bướu, viêm nhiễm người dân xứ Mường thường lấy xạ đen để làm thuốc điều trị. Khi đi rừng họ thường mang theo một nắm cây xạ đen để phòng trường hợp bị thương sẽ dùng xạ đen để điều trị và cầm máu. Bởi vậy, xạ đen là vị thuốc đã gắn bó với người dân xứ Mường từ lâu.

Ngày nay với sự phát triển của y học hiện đại, nhiều nghiên cứu đã chứng minh cây xạ đen có khả năng hỗ trợ điều trị ung thư và ức chế sự phát triển của các khối u ác tính.

Nhận diện xạ đen

Cây xạ đen hay còn gọi là cây dây gối, quả nâu thuộc họ Celastraceae, tên khoa học là Celastrus hindsii. Xạ đen là loại thân gỗ dây leo dài 3 - 10m, mọc thành cụm. Phiến lá hình bầu dục, mọc theo cặp, lá già màu xanh đậm, lá non có màu đỏ tía, cành tròn, lúc non có màu xám nhạt, sau chuyển sang màu nâu, có lông, về sau có màu xanh. Xạ đen phân bố chủ yếu ở các vùng núi Tây Bắc, tuy nhiên chỉ có cây xạ đen mọc ở Hòa Bình cho chất lượng tốt nhất, vì hợp với thổ nhưỡng khí hậu nơi đây.

Xạ đen có có chứa các chất: Fanavolnoid (có tác dụng chống oxy hóa, chống ung thư); Saponin Triterbenoid (tác dụng chống nhiễm khuẩn); Quinon (làm cho tế bào ung thư hóa lỏng dễ tiêu). Theo Đông y, cây xạ đen có vị đắng chát, tính hàn, có tác dụng hữu hiệu trong tiêu viêm giải độc, mát gan, ăn ngủ tốt, tăng cường sức đề kháng của cơ thể, hỗ trợ điều trị ung thư, hạn chế phát triển của các khối u.

Công dụng cây xạ đen

Cây xạ đen được thu hái vào đúng mùa thu đông mới đảm bảo hàm lượng hoạt chất cao. Sau khi thu hái từ núi về người ta phân loại thân và lá riêng biệt, đồng thời làm sạch và loại bỏ các cành mục lá khô và những loại thực vật khác không phải xạ đen đem rửa sạch. Lá xạ đen giữ nguyên hình dạng. Thân xạ đen để kịp thời phơi hoặc sấy khô đem cắt nhỏ, có màu đặc trưng. Sau đó sao thuốc dậy mùi sao cho thơm.

Theo Đông y, với vị đắng, tính hàn, cây xạ đen được biết đến với nhiều công dụng đa dạng, ngoài công dụng phòng chống ung thư, thì nó còn được biết tới là một loại biệt dược chữa trị lở ngứa mụn nhọt, giải độc cơ thể chữa một số bệnh có liên quan đến gan và sơ gan cổ chướng. Theo nghiên cứu mới đây của các bác sỹ Học viện Quân y, cây xạ đen còn có công dụng hỗ trợ ức chế sự hình thành và phát triển của khối u ác tính trong cơ thể người bệnh. Xạ đen còn có tác dụng tiêu độc lên những bệnh nhân sau khi truyền hóa chất và xạ trị. Ngoài ra, xạ đen còn có công dụng trong trường hợp người bị máu nhiễm mỡ, u sơ cổ tử cung, huyết áp cao, tiểu đường, giảm đau, an thần, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

Hiện nay, xạ đen được sử dụng rộng rãi trong cả Đông y và Tây y, nhiều nghiên cứu thành công đã bào chế xạ đen thành thực phẩm chức năng hỗ trợ quá trình điều trị bệnh.

Cách sử dụng xạ đen

Tất cả các bộ phận của cây xạ đen đều có hoạt chất như nhau, nên kết hợp cả thân, lá, rễ trong sử dụng là điều tốt nhất. Hơn nữa, xạ đen không có độc tính có thể sử dụng lâu dài như uống trà mà không ảnh hưởng đến chức năng sinh lý. Dùng xạ đen một thời gian sẽ thấy hiệu quả, sức khỏe ổn định và không có tác dụng phụ.

Uống nước hàng ngày có thể dùng xạ đen như sau: lấy 100 gam xạ đen rửa thật sạch cho vào siêu đất với 800ml nước, đun sôi trên 30 phút rồi gạn lấy nước uống thay cho nước uống khác trong ngày. Dùng khi nào nước sắc nhạt màu thì thay ấm khác. Nước xạ đen nếu để trong tủ lạnh càng thơm ngon, rất dễ uống.

Bài thuốc nam chữa bệnh viêm gan bằng cây xạ đen: Cây xạ đen (cả thân cây và lá cây) 50 đến 60g, bạch hoa xà thiệt thảo 40g, bán chi liên 20g. Cho tất cả các vị thuốc này vào đun sôi với 1,5 lít nước. Đun nhỏ lửa trong khoảng 15 - 20 phút. Uống thay nước hàng ngày.

Tuy nhiên, dù sử dụng loại nam dược nói chung và xạ đen cũng tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người, không phải bệnh nhân nào dùng cũng đạt kết quả như nhau được.

Hồng Nhung