Dấu hiệu nào để kiểm soát men gan

Các nguyên nhân gây men gan cao

Men gan là do tế bào gan sản xuất ra, giữ vai trò tham gia vào các quá trình chuyển hóa quan trọng các chất trong cơ thể. Khi tế bào gan chết đi do quá trình lão hóa thì có một lượng men gan được phóng thích vào máu ở nồng độ dưới 40 U/l. Chỉ số này gần như cố định ở người bình thường. Tuy nhiên, nếu chỉ số này cao hơn nghĩa là gan của bạn đang bị hư hại.

Tăng men gan thường gặp ở người bị các bệnh lý về gan (như viêm gan, xơ gan, ung thư gan) hoặc các bệnh lý khác của bệnh gan do dùng một số thuốc làm tăng men gan, người uống rượu, bia.

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, mặc dù có bốn loại men gan bao gồm: AST hay còn gọi là SGOT; ALT hay còn gọi là SGPT, Phosphatase kiềm và GGT. Tuy nhiên, chỉ có AST (SGOT) và ALT (SGPT) là 2 chỉ số đóng vai trò chủ yếu trong việc phản ánh tình trạng của tế bào gan.

Theo đó, khi AST tăng gấp đôi sẽ làm tăng 32% nguy cơ tử vong và nếu tăng hơn gấp đôi, nguy cơ tử vong sẽ lên đến 78%. Còn với ALT gấp từ 2 lần trở lên sẽ làm tăng 21- 59% nguy cơ tử vong.

Các triệu chứng khi bị men gan cao rất nghèo nàn. Người bệnh chỉ thấy hơi đau ở hạ sườn phải, bụng trướng nhẹ, xuất hiện sự giãn các vi mạch ở cổ, mặt... Nhiều trường hợp dù bị men gan rất cao nhưng không có các triệu chứng lâm sàng, người bệnh vẫn lao động, học tập bình thường. Giai đoạn này có thể chỉ vài tuần, có khi kéo dài vài tháng, thậm chí vài năm. Vì không có biểu hiện rõ rệt nên người bệnh chủ quan, không đi khám, không có chế độ ăn uống sinh hoạt hợp lý. Nhiều người vẫn dùng rượu bia, thuốc lá, sử dụng những chất không có lợi cho gan... làm cho bệnh càng có cơ hội bùng phát mạnh ở giai đoạn tiếp theo. Nếu người bệnh chủ quan và không được chữa trị kịp thờibệnh có thể dẫn đến các biến chứng khó lường cũng như sẽ bỏ qua “thời gian vàng” để điều trị các bệnh lý nghiêm trọng khác về gan như viêm gan mãn, xơ gan, ung thư gan.

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến việc men gan tăng cao nhưng trong đó viêm gan là nguyên nhân chính. Nồng độ của men gan tăng thường tỷ lệ thuận với mức độ viêm nhiễm của ganNghiện rượu, sốt rét, ung thư gan, ngộ độc hoá chất cũng làm cho men gan gia tăng một cách đáng kể.

Bệnh về đường mật cũng có liên quan mật thiết với gan, nhất là các bệnh do sỏi đường dẫn mật, giun chui ống mật, viêm đường mật. Các nguyên nhân này thường làm cho đường dẫn mật phù nề hoặc tắc nghẽn dịch mật khó lưu thông tác động đến tế bào gan và vì vậy làm cho men gan gia tăng.Ngoài ra người ta cũng nhận thấy có một số nguyên nhân ngoài gan như các bệnh nhiễm khuẩn nặng (bệnh sởi, Rubella, nhiễm khuẩn huyết) hoặc một số thuốc cũng có thể làm gia tăng men gan.

Biết được nguyên nhân gây ra men gan tăng cao, triệu chứng của men gan cao là gì sẽ góp phần quan trọng trong việc phòng và điều trị bệnh

Đối với thuốc, có một số có tác động rất lớn đến gan, thậm chí gây độc cho gan, điển hình nhất là một số thuốc chống vi khuẩn lao (INH, rifamixin…), thuốc thuộc nhóm fluoquinolon (ciprofloxacin), acetaminophen (paracetamol, tydol, efferalgan…). Khi ngộ độc do thuốc cũng có thể làm men gan gia tăng. Tuy vậy, trong một số trường hợp, mặc dù men gan tăng nhưng không phải từ gan mà bởi các lý do khác, ví dụ hoạt động thể lực mạnh. Vì vậy trong thực tế, người ta thấy rằng khi xét nghiệm máu thấy men gan tăng, nhất là trường hợp men gan tăng cao là cần phải xem xét, cân nhắc kỹ càng hơn và đặc biệt lưu ý đến gan, mật.

Hiện nay, có một số thảo dược hoặc các thuốc bảo vệ gan trong trường hợp uống nhiều rượu bia nhưng không nên lạm dụng. Một điều lưu ý là khi uống rượu bia nhiều không nên uống chung với paracetamol để chống say rượu vì có thể gây tăng độc tính đối với gan. Cần ăn uống chừng mực, điều độ, không ăn quá nhiều thức ăn ngọt và dầu mỡ để giảm béo phì và tình trạng gan nhiễm mỡ. Không nên lạm dụng thuốc nhất là các loại kháng sinh, giảm đau kháng viêm và cũng cần thận trọng khi sử dụng thuốc ngay cả các loại thực phẩm chức năng và thảo dược

Đối với các bệnh viêm gan virus, chúng ta có thể phòng ngừa được viêm gan virus A và B bằng cách đi chủng ngừa, nhất là cho các trẻ nhỏ. Nên hạn chế rượu bia, mặc dù phải giao tiếp trong công việc nhưng chúng cũng phải ý thức tự mình hạn chế, không nên uống quá 40g cồn (tương đương 4 lon bia)/ngày và càng không nên uống thường xuyên mỗi ngày.

Men gan cao là dấu hiệu cảnh báo của nhiều bệnh nhưng hầu hết người bị men gan không có triệu chứng lâm sàng. Chỉ một số ít trường hợp người bệnh cảm thấy hơi đau nhẹ vùng bụng dưới và xuất hiện sự giãn các vi mạch ở vùng cổ, mặt. Người bị tăng men gan vẫn có thể sinh hoạt được bình thường. Giai đoạn tăng men gan này có thể kéo dài từ một hai tuần đến vài tháng và trong nhiều trường hợp nó kéo dài đến vài năm. Vì vậy, các chuyên gia y tế khuyến cáo: Ngay khi xuất hiện các biểu hiện trên, cần đi khám đa khoa để tìm nguyên nhân.

Nếu xét nghiệm cho thấy men gan cao, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn dùng thuốc của bác sĩ. Đặc biệt cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng giàu vitamin A (trứng, rau chân vịt, gan động vật, cà rốt, hẹ, tỏi tây, bắp cải…), giàu vitamin nhóm B (giá, đậu, lạc, kê, đậu nành, thịt nạc…); không ăn các thực phẩm nhiều đường, nhiều calo làm tăng mỡ máu, dẫn tới tăng men gan.