Lỡ bị đứt lìa, làm gì để khỏi mất luôn?

Đưa được ông T.H (44 tuổi, quê Đồng Tháp) cùng mẫu chi đứt lìa đến Bệnh viện (BV) Saigon ITO Phú Nhuận (TP HCM) xong, người nhà thở phào nhẹ nhõm. Ông H. vào cấp cứu trong tình trạng bàn tay phải bị dập nát, đứt lìa 3 ngón giữa.

Bảo quản sai cách, mất cả chân tay

Dù đã tận tình cứu chữa nhưng các bác sĩ (BS) chỉ xử lý cắt lọc nham nhở, cầm máu phần tổn thương cho ông H. Riêng phần đứt lìa này không thể khâu nối lại do các mô tế bào đã hoại tử. Nghe BS báo kết quả phẫu thuật, người nhà ông H. ân hận và tiếc nuối. Hỏi ra mới biết thay vì bao bọc lại các ngón tay này rồi bỏ vào túi ni-lông và bảo quản lạnh trong thùng nước đá thì người nhà ông H. lại để trực tiếp vào nước đá và đi gần 9 giờ từ Đồng Tháp lên, nên mất cơ hội khâu nối chi lại cho ông.

Một ca nối đứt lìa cánh tay thành công tại Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TP HCM

Ông H. không phải là nạn nhân duy nhất bị mất chi do bảo quản không đúng cách. Mới đây, anh N.T.K (26 tuổi, ngụ TP HCM) bị đứt lìa bàn chân phải do tai nạn lao động. Đến BV với bàn chân đứt lìa được bảo quản, anh H. cứ nghĩ là mình sẽ được cứu chữa và có một đôi chân lành lặn sau đó. Tuy nhiên, BV Chấn thương Chỉnh hình TP HCM cũng rất tiếc khi không thể nối lại bàn chân cho anh do phần chân đứt lìa được để chung với nước đá đã bị hoại tử do phỏng lạnh.

Theo các BS, nguyên nhân là do phần cơ thể bị đứt lìa không được tưới máu, các mô thiếu ôxy và dưỡng chất; trong khi đó, quá trình chuyển hóa ở tế bào lại tạo ra CO2 và các chất độc hại sẽ dần phá hủy các mô tế bào (hoại tử), làm các mô chết dần trong khoảng 2-3 giờ sau. Do vậy, nếu được bảo quản đúng cách có thể tăng thời gian sống lên 1-1,5 lần, với điều kiện môi trường bảo quản đạt từ 2-8 độ C. Thời gian vàng để khâu nối cứu sống phần đứt lìa thường không được quá 6 giờ sau đó.

Khó nối "cảm xúc"

Không chỉ đau lòng vì các bệnh nhân bị tai nạn đứt tay chân, các bác sĩ cũng dở khóc dở cười trước những ca bị tổn thương hoặc đứt lìa dương vật ngày càng nhiều. Hơn 60% trường hợp là do mâu thuẫn ghen tuông; còn lại là các tai nạn lao động, tai nạn giao thông và có cả bị… súc vật cắn.

Giữ và bảo quản tay chân bị đứt không phải ai cũng làm đúng cách nên việc bảo quản "của quý" càng làm cho nhiều người lúng túng hơn. Chính vì vậy, những chuyện này càng khiến người nghe "cười ra nước mắt". Nhiều phụ nữ do quá ghen tuông, sau khi ra tay cắt mất "của quý" của chồng đã ném ra bờ rào giữa đêm. Lúc hối hận thì rọi đèn pin đi tìm nhưng phần này đã bị kiến bu. Có trường hợp cắt xong lại bảo quản trong bình thủy nước sôi…

GS-TS-BS Trần Ngọc Sinh, Chủ tịch Hội Thận Niệu TP HCM, nhận định việc phẫu thuật nối dương vật đối với y học hiện là trong tầm tay; tuy nhiên còn phụ thuộc nhiều yếu tố. Những ca đứt rời dương vật nếu được cấp cứu kịp thời, phần đứt lìa bảo quản đúng cách thì khả năng khôi phục hình dạng và chức năng cao; ngoại trừ một số trường hợp bị dập nát quá nhiều hay bị hỏng, thất lạc, vật nuôi nhai...

"Dù được nối hay tái tạo hình thức gần như cũ nhưng hầu hết các đấng mày râu sẽ khó sinh hoạt tình dục bình thường như trước. Lý do là họ bị mặc cảm, ức chế tâm lý dẫn đến không đáp ứng được chức năng làm chồng" - một chuyên gia lưu ý.

Quan trọng khâu xử trí ban đầu

Chứng kiến một phần cơ thể bị đứt rời là điều khủng khiếp, gây hoảng loạn cho bản thân nạn nhân và gia đình hoặc những người có mặt. Khi gặp trường hợp này, điều quan trọng là phải thật bình tĩnh. Nhanh chóng sơ cứu để bảo đảm sự an toàn cho nạn nhân và có cơ hội cứu chữa phần chi đã bị đứt lìa.

TS-BS Nguyễn Đình Phú, Phó Giám đốc BV Nhân dân 115 TP HCM, nói các trường hợp chi đứt lìa, thành công của ca phẫu thuật phụ thuộc vào khâu bảo quản ban đầu. Ngoài việc phải sơ cứu bệnh nhân, sơ cứu tạm thời cầm máu thì việc bảo quản chi thể bị đứt lìa phải đúng cách. Không được bỏ sót phần chi. Các phần đứt này phải được nhanh chóng rửa sạch bằng nước sôi để nguội hoặc nước muối sinh lý. Loại bỏ dị vật, gói phần chi thể bị đứt vào trong khăn ướt sạch, sau đó bỏ vào túi ni-lông, đóng kín, đặt vào trong thùng/túi đá lạnh (chi thể bị đứt không được tiếp xúc trực tiếp đá lạnh).