Hóa giải xung đột trong bảo vệ môi trường
10:27 | 15/06/2018
Thời gian qua, việc phá rừng hoặc khai thác diện tích đất và mặt nước tại các khu bảo tồn tuy giảm nhưng vẫn để lại nhiều hậu quả. Làm gì để bảo vệ môi trường, đặc biệt là với những khu bảo tồn vì thế vẫn là vấn đề cần phải được đặt ra.
Người dân bản Seo Sáng (xã Tả Ngảo, huyện Sìn Hồ, Lai Châu) tuần tra bảo vệ rừng.
Đi tìm sự đồng thuận
Trước đây, Dự án “Khắc phục trở ngại nhằm tăng cường hiệu quả quản lý các khu bảo tồn ở Việt Nam (PA)” do Cục Bảo tồn đa dạng sinh học (nay là Cục Bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học), trực thuộc Tổng cục Môi trường, Bộ TNMTđã được triển khai trong giai đoạn 2011-2015.
Mục tiêu bao trùm của Dự án là đảm bảo tài chính bền vững cho khu bảo tồn nhằm bảo tồn đa dạng sinh học.
Tổng kết Dự án, một số nguyên nhân tồn tại đã được chỉ ra, trong đó có việc thiếu khung chính sách và pháp lý cũng như nguồn cung cấp tài chính cho các khu bảo tồn. Cùng đó, việc truyền thông về vấn đề này còn yếu, từ đó chưa thu hút được sự chung tay của cộng đồng.
Trong 5 năm triển khai Dự án đã tổ chức được 35 khoá đào tạo bổ sung kiến thức, kỹ năng về quản lý bảo tồn đa dạng sinh học, tài chính cho đa dạng sinh học cho hơn 850 lượt cán bộ quản lý ở Trung ương và địa phương, các cán bộ khu bảo tồn. Tuy nhiên, vấn đề vẫn chưa được như kỳ vọng, trong đó nguyên nhân chính được cho là chưa vận động được cộng đồng vào việc bảo vệ thiên nhiên.
Bà Lê Hà Thu- Trung tâm Con người và Thiên nhiên, đã dẫn chứng một số khu bảo tồn thành công, trong đó có sự đóng góp tích cực của cộng đồng, tức là những người dân sống quanh và trong khu vực bảo tồn.
Ví dụ cụ thể được dẫn ra từ huyện Vân Hồ (tỉnh Sơn La). Đây là địa phương có độ che phủ rừng cao so với cả nước (56,3%). Tổng diện tích rừng được hưởng tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng của huyện lên tới 50.000 ha, chiếm 66,7% tổng diện tích rừng toàn huyện.
Đánh giá của Hạt Kiểm lâm huyện cho biết, rừng do cộng đồng quản lý đạt hiệu quả cao hơn so với hộ gia đình. Điều này phần lớn là do cộng đồng có khả năng ứng phó với các vi phạm như phá rừng, đốt/phát nương làm rẫy hoặc khai thác gỗ trái phép trong khi các hộ gia đình phải nhờ đến sự phân giải của trưởng thôn/hội đồng quản lý thôn bản.
Đáng chú ý, thực tế cho thấy cộng đồng có đủ năng lực và điều kiện để tuần tra bảo vệ rừng. Như vậy, số tiền khoán bảo vệ rừng hoặc từ chi trả dịch vụ môi trường rừng mà người dân thực hiện là đòn bẩy kinh tế tốt, nhưng quan trọng hơn chính là ý thức của người dân về việc bảo vệ nguồn sống bền vững cho chính mình được nâng lên.
Tại đây, để bảo vệ rừng, nhiều nhóm hộ gia đình đã liên kết với nhau và cũng được UBND huyện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo nhóm hộ (89,1ha).
Về vấn đề cộng đồng chung tay bảo vệ thiên nhiên, tại một số vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số, thì cùng với việc triển khai kế hoạch của chính quyền, người dân còn gắn công việc với các giá trị văn hóa, tín ngưỡng, có nghĩa là áp dụng luật tục bảo vệ rừng thiêng trong truyền thống vào cuộc sống hôm nay.
Chính niềm tin đó là nhân tố quan trọng ngăn chặn hiện tượng phá rừng, hủy hoại môi trường thiên nhiên. Nói như bà Hà thì cộng đồng hoàn toàn có đủ khả năng tổ chức, quản lý hiệu quả các khu vực tự nhiên đồng thời nâng cao hiệu quả bảo vệ rừng và bảo tồn thiên nhiên.
Hiện tại, cả nước có hơn 1,06 triệu ha rừng tự nhiên do cộng đồng quản lý.
Xung đột quyền lợi
Việt Nam được đánh giá là một trong 10 quốc gia có đa dạng sinh học quan trọng nhất thế giới. Tuy nhiên, diện tích rừng đặc dụng vẫn đang phải đối mặt với nhiều sức ép, như chồng lấn quyền sử dụng đất, áp lực phát triển dẫn đến nguy cơ suy giảm diện tích rừng và đa dạng sinh học.
Có thể dẫn chứng nhiều khu bảo tồn đang bị xâm lấn, từ rừng, các khu đất ngập nước, cho đến cả những cánh rừng đầu nguồn.
Theo giới chuyên gia, một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng này chính là do hình thức “đồng quản lý” chưa được làm tốt. “Đồng quản lý” ở đây là chính quyền địa phương cộng với cơ quan chức năng + người dân trong khu vực.
Cách này có thể huy động được sức mạnh tổng hợp, nhưng mặt khác lại có thể đưa tới tình trạng “cha chung không ai khóc”, nếu như chỉ cần 1 trong 3 thành tố cấu thành thiếu trách nhiệm. Sự cam kết và hỗ trợ là cần thiết nhưng quan trọng hơn vẫn phải là ý thức của cộng đồng.
Theo giới chuyên gia, cần nhìn nhận một thực tế là ở đây, có vấn đề xung đột quyền lợi giữa chính quyền và người dân. Chính quyền với trách nhiệm của mình phải bảo vệ thiên nhiên bền vững, vì vậy phải hạn chế tới mức thấp nhất việc khai thác của người dân. Còn người dân trong khu vực lại cho rằng mình có quyền khai thác, phục vụ cuộc sống hàng ngày. Vẫn tồn tại suy nghĩ thiên nhiên là của “Trời cho”, nên họ có quyền khai thác.
Thực tế cũng cho thấy, ở nhiều nơi, rừng, mặt nước..., là sinh kế lâu đời của người dân trong khu vực. Khi bị “bứng” khỏi nguồn sinh kế đó, họ thiếu khả năng chuyển đổi nghề, cuộc sống khó khăn.
Vì vậy, để “hóa giải” quyền lợi, trước tiên phải từ phía chính quyền, có nghĩa là phải tạo điều kiện cho người dân có nghề mới, mà công việc đó phải bảo đảm thu nhập. Đã có nhiều chương trình dạy nghề cho nông dân, nhưng trên thực tế những nghề đó lại là nghề đơn giản, không mang lại hiệu quả kinh tế. Vì vậy, người dân vẫn tiếp tục xâm phạm các khu bảo tồn, dù rằng nhiều người biết rằng như vậy là vi phạm.
Cả nước có 30 vườn quốc gia, trong đó có 5 vườn quốc gia tại trung du và miền núi phía Bắc, 4 tại Đồng bằng Bắc Bộ, 5 tại Bắc Trung Bộ, 7 tại Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, 4 tại Đông Nam Bộ và 5 tại Tây Nam Bộ. Có 14 khu bảo tồn thiên nhiên bảo vệ các khu vực sinh thái đất ngập nước, ven biển rừng bao gồm: Rừng ngập mặn Cần Giờ, các khu bảo tồn thiên nhiên Bà Nà Núi Chúa, Pù Luông, Cù lao Chàm, Sơn Trà, Mường Nhé, Hang Kia - Pà Cò, Sốp Cộp, Thượng Tiên, Xuân Nha, Lung Ngọc Hoàng, Núi Cấm, Phú Thạnh, Vồ Dơi. Cùng đó là các khu dự trữ sinh quyển: Cần Giờ, Cát Bà, châu thổ sông Hồng, ven biển và biển đảo Kiên Giang, miền Tây Nghệ An, Mũi Cà Mau, Cù lao Chàm, Langbian. |
Ngọc Mai
Nguồn:daidoanket.vn
CÁC TIN KHÁC
- Giật mình 'nạn' suy thoái đất (19/06/2018)
- Những dịch bệnh hại cần chú ý trong tuần (từ 19 - 25/6) (19/06/2018)
- Tiêu chết, người dân khó khăn (16/06/2018)
- Ngành điều Việt Nam: Gã khổng lồ yếu thế (16/06/2018)
- Làm sao tránh được mùa, mất giá khoai lang? (15/06/2018)
- Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Loại bỏ chất cấm và kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi (15/06/2018)
- Liên kết tiêu thụ nông sản Việt (15/06/2018)
- Vụ mía đắng ngắt, hầu hết nông dân đều thua lỗ! (14/06/2018)
- Chăn nuôi thích ứng biến đổi khí hậu vùng Nam Trung Bộ (14/06/2018)
- Central Group và Big C đưa vải thiều Bắc Giang sang Thái Lan (14/06/2018)
- Trái cây vụ hè ở phía Nam trúng lớn, đầu ra thông thoáng (13/06/2018)
Khẩn trương ban hành Đề án tổ chức Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9
Ngày 16/4, UBND tỉnh tổ chức cuộc họp nghe Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch báo cáo dự thảo Đề án Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9. Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Ngọc Nghị chủ trì cuộc họp.
- Chia sẻ lợi ích nhiều nhất cho người trồng cà phê
- Dư vị... cà phê miễn phí
- "Cú hích" mạnh mẽ cho ngành hàng cà phê
- Lặng thầm góp sức giữ phố phường sạch đẹp mùa lễ hội
Robot thông minh nhất thế giới có gì đặc biệt?
Tinh tế đến mức có thể phát hiện sự lo lắng của con người và dẫn dắt tương tác bằng hơn 120 ngôn ngữ khác nhau giúp Xoxe trở thành robot thông minh nhất thế giới.
- Người nông dân tự chế thuốc thảo dược diệt ruồi vàng hiệu quả
- Máy cuộn rơm, lợi ích kép
- Độc đáo máy đổi “rác” bảo vệ môi trường
- Những phát minh ra đời đầu năm 2019
Sầu riêng và những bước đi trên con đường chính ngạch
Sầu riêng Việt Nam xuất sang Trung Quốc theo con đường chính ngạch là cơ hội lớn để ngành hàng này phát triển.
- Đắk Lắk: Lễ hội nâng tầm sầu riêng Krông Pắc
- Nhiều hoạt động sôi nổi tại Lễ hội Sầu riêng huyện Krông Pắc lần thứ nhất
- Sẽ biểu diễn bay khinh khí cầu tại Lễ hội Sầu riêng Krông Pắc lần thứ I năm 2022
- Huyện Krông Pắc: Ra mắt mô hình trồng dổi lấy hạt tại xã Ea Yiêng
- Công ty G20 Coffee G20 Việt Nam thông báo tuyển dụng
- Lịch tạm ngừng cung cấp điện trên địa bàn Tỉnh Đắk Lắk, trong thời gian từ ngày 06/05 đến ngày 12/05/2024
- Chồng đổ xăng đốt vợ đang mang thai 8 tháng
- Ngày Chuyển đổi số tỉnh Đắk Lắk năm 2024: Phát triển kinh tế số với 4 trụ cột
- CÔNG TY Ô TÔ FORD DAKLAK (DAKLAK FORD) thông báo tuyển dụng
- Hệ thống thủy lợi ở Bông Krang đầu tư hàng chục tỷ đồng bỏ hoang: Lỗi do khảo sát, thiết kế
- EVN đàm phán tăng nhập khẩu điện từ Trung Quốc
- Giá xăng dầu giảm trước kỳ nghỉ lễ 30-4, 1-5
- Phòng, chống khô hạn nhờ... cây rừng
- Không để bị chiếm quyền kiểm soát thiết bị
- Công Ty Dịch Vụ Bảo Vệ
BÌNH LUẬN CỦA BẠN
BÌNH LUẬN