Làng cá Ea Kao lao đao vì giá

Người nuôi cá ở Ea Kao vất vả vì bị thương lái ép giá.

Chưa kể diện tích mặt hồ nước tự nhiên, chỉ tính riêng diện tích nuôi trồng quy mô hộ gia đình, toàn xã Ea Kao (TP. Buôn Ma Thuột) có trên 70 ha ao. Lợi thế về diện tích mặt nước đã sớm đưa người dân nơi đây gắn bó với nghề nuôi cá, trong đó tập trung nhiều nhất tại thôn 4 và thôn 2. Ngoài các loại cá truyền thống như cá chép, cá trắm, cá mè, phong trào nuôi cá rô phi đơn tính thương phẩm nở rộ ở Ea Kao mấy năm qua. Theo các hộ dân ở đây, mô hình nuôi loại cá thương phẩm này nhanh chóng nở rộ là bởi cùng diện tích mặt nước, cùng công chăm sóc họ có thể nuôi số lượng lớn, trung bình khoảng bốn tháng rưỡi đã cho thu hoạch. Một ki-lô-gram cá rô phi đơn tính giống khoảng 100-150 con, sau hơn 4 tháng nuôi có thể 3 đến 4 con đã được 1 kg. Tuy nhiên, sau mấy năm đầu kinh doanh thuận lợi, hiện đường đi của con cá rô phi đơn tính ở đây đã không "thượng lộ bình an". Từ năm 2010 đến nay, nhiều hộ nuôi cá rô phi đơn tính thương phẩm lao đao vì giá. Về giá thức ăn, chỉ đơn cử như năm 2012, giá thức ăn đã có 3 đợt tăng giá, tổng các lần tăng lên đến hơn 20 nghìn đồng/bao loại 25 kg, trong khi giá cá xuống thấp từ 32-35 nghìn đồng/kg chỉ còn 24-26 nghìn đồng/kg. Một sào mặt nước nuôi cá tính ra chi phí cả trăm triệu đồng nhưng thu về chỉ khoảng 70 triệu đồng. Chưa kể công chăm sóc, người lỗ ít cũng mươi, mười lăm triệu đồng/sào mặt nước. Theo tính toán của người nuôi cá ở đây, giá cá từ 30 nghìn đồng/kg trở lên mới có lãi. Ông Nguyễn Đức Hạnh, trưởng thôn 4 cho biết: Gia đình ông có 4000 m² mặt nước, trước đây cũng nuôi đủ loại cá chép, cá mè, cá trắm, sau đó ông chuyển sang nuôi chủ yếu là cá rô phi đơn tính. Với mức giá 350 nghìn đồng/bao cám (loại 30% độ đạm), 25 kg, mỗi ngày 4000 m² ao cá của gia đình cũng hết hơn 1 triệu đồng tiền thức ăn. Năm 2012, năng suất cá ông nuôi đạt cao, tổng sản lượng lên đến trên 11 tấn nhưng giá bán chỉ được 25 nghìn đồng/kg; thêm nữa lại bị thương lái "xù" tiền, mất trắng 120 triệu đồng nên đã lỗ lại càng lỗ hơn. Ông Hạnh cho biết, vụ nuôi cá năm 2012 đến giờ ông vẫn nợ đại lý cám 90 triệu đồng chưa trả được.

Toàn thôn 4 có 297 hộ, trong đó có 80 hộ sống bằng nghề nuôi cá. Các hộ dân gọi năm 2012 là năm “đau” nhất từ khi nuôi các rô phi đơn tính. Giá cá thấp, có bán được cũng cầm chắc lỗ, nhưng cá đã đến thời điểm thu hoạch, không bán càng nuôi càng lỗ vì lượng thức ăn cá "ngốn" mỗi ngày không phải ít. Khổ nỗi, đã lúc khó lại gặp đủ cái khó vì mời gọi được thương lái vào lấy cá thì cũng bị ép lên ép xuống. Giá bán thống nhất trước khi kéo lưới, cân đong 28-30 nghìn đồng/kg nhưng đến lúc thanh toán tính ra có khi chỉ 25 nghìn đồng/kg vì thương lái bảo cá nhiều, khó bán.

Do những khó khăn trong vấn đề giá cả, đầu ra, vụ cá năm 2013 này hiện trên địa bàn xã Ea Kao, tỷ lệ số hộ nuôi cá rô phi đơn tính thương phẩm đã giảm hơn 50%, riêng tại thôn 4 giảm đến 70-80%. Thậm chí tại Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Buôn Ma Thuột lần thứ 15 được tổ chức đầu tháng 10 vừa qua, Bí thư Đảng ủy xã Ea Kao Nguyễn Hữu Quang đã "kêu" rằng: Sau vài vụ thua lỗ, một số diện tích ao đã bỏ không theo nghĩa thả cá chứ không phải nuôi cá. Còn với ông Hạnh, trưởng thôn 4, gần 20 năm gắn bó cùng nghề nuôi cá, cứ sau mỗi vụ cá ông lại băn khoăn: tại sao một địa phương ít nhiều có lợi thế và tiếng tăm về nuôi trồng thủy sản như Ea Kao, sau bao năm rồi người dân vẫn mạnh ai người nấy tìm đầu ra cho con cá của mình. Ông bảo chỉ có nhà máy, xí nghiệp thủy sản tươi sống nhận bao tiêu, chế biến thì đường đi của con cá mới bớt bấp bênh. Đảng ủy, chính quyền xã Ea Kao cũng hiểu nỗi vất vả này của người dân nhưng để có một kênh tiêu thụ, chế biến ổn định, đơn cử như có nhà máy bao tiêu thì đó vẫn là niềm mơ ước và không thể một sớm một chiều thực hiện được. Và lời khuyên chủ yếu vẫn là: Không nuôi trồng đổ xô theo phong trào, loại nào khó tiêu thụ thì nên hạn chế…

Đàm Thuần