Chấm dứt việc cung tiến tượng sử tử đá ngoại lai vào các di tích xếp hạng

... sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong, mỹ tục Việt Nam được tổ chức tại Ninh Bình từ ngày 17 - 18/10/2017.

Tham gia Hội nghị có các cán bộ quản lý văn hóa, nghệ nhân thủ công mỹ nghệ, báo chí truyền thông. Hội nghị sẽ giới thiệu những biểu tượng trang trí trong mỹ thuật truyền thống người Việt, phân biệt linh vật, biểu tượng trang trí của người Việt và các nước khác.

Hội nghị nhằm nâng cao nhận thức của xã hội trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản mỹ thuật truyền thống; lành mạnh môi trường thẩm mỹ của cộng đồng, giữ gìn truyền thống và tuân thủ quy định của pháp luật hiện hành.

Các các bộ quản lý đang xem xét Di dời linh vật ngoại lai tại các di tích ở tỉnh Vĩnh Long.

Hội nghị Tập huấn cũng nhằm đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân trong việc sử dụng sản phẩm, biểu tượng, linh vật. Nghiêm túc thực hiện Luật Di sản văn hóa, Nghị định số 113/2013/NĐ-CP ngày 2/10/2013 của Chính phủ về hoạt động mỹ thuật; Nghị định số 158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo; Nghị định số 28/2017/NĐ-CP ngày 20/3/2017 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 131/NĐ-CP của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan.

Ngày 8/8/2014, Bộ VHTTDL đã có công văn số 2662/BVHTTDL-MTNATL về việc không sử dụng không sử dụng biểu tượng, sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Sau 3 năm thực hiện, đến nay Công văn số 2662 đã được sự đồng thuận cao của dư luận xã hội, sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác bảo tồn phát huy di sản văn hóa, ý thức cộng đồng trong việc sử dụng sản phẩm văn hóa được đẩy mạnh.

Tại Hội nghị, bà Bà Trần Thị Thu Đông Phó cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm cho biết: Sau 3 năm triển khai Công văn 2662, nhiều di tích, công sở, nhà dân đã tự động đã tự di dời linh vật, biểu tượng không phù hợp; việc sử dụng, trưng bày, sản xuất, cung tiến các biểu tượng, linh vật đã được mọi người nhìn nhận lại một cách cẩn trọng, nghiêm túc, khoa học. Những vấn đề liên quan tới kiến thức về lịch sử, văn hóa, thẩm mỹ, vấn đề bảo tồn, phát huy giá trị di săn văn hóa dân tộc trong giai đoạn giao lưu và hội nhập quốc tế đã được toàn xã hội quan tâm.

Các làng nghề mỹ nghệ đã chuyển sang sản xuất các sản phẩm truyền thống. Hiện tượng cung tiến tràn lan vào di tích đã không còn, đặc biệt, đã chấm dứt cung tiến mới tượng sử tử đá ngoại lai vào các di tích đã được xếp hạng.

Tại các tỉnh phía Bắc từ Thanh Hóa trở ra, tượng sư tử đá, tì hưu của Trung Quốc dần đã dần được người dân loại bỏ không trưng bày trong tư gia, thay thế sử dụng bày đặt tượng nghê truyền thống. Tuy nhiên vẫn còn không ít tượng sư tử đá, tì hưu bày ở công sở, trong không gian công cộng.

Bộ VHTTDL đã kiên quyết loại bỏ linh vật ngoại lai khỏi các di tích xếp hạng.

Với những mặt đã đạt được của Công văn số 2662, qua 3 năm triển khai vẫn còn tồn tại những vướng mắc, bất cập trong công tác quản lý nhà nước, tuyên truyền vận động cũng như nhận thức của người dân.

Trong xã hội vẫn còn bộ phận người dân (có cả cán bộ làm công tác quản lý nhà nước) không biết, không phân biệt được tượng, hiện vật ngoại lai, nguồn gốc xuất xứ của các sản phẩm ngoại lai? Nhiều người không biết hiện nay trong các công trình tôn giáo, tín ngưỡng của Việt Nam hiện còn lưu giữ được nhiều biểu tượng, linh vật mang những đặc trưng riêng của Việt Nam. Nghệ nhân ở các làng nghề thủ công mỹ nghệ cũng gặp trình trạng như vậy.

Vẫn còn nhiều người không biết việc cúng tiến tượng, đồ thờ vào di tích mà chưa được sự đồng ý của cơ quan quản lý nhà nước là vi phạm Luật Di sản văn hóa.

Thời gian qua, nhiều sách giới thiệu hoa văn trang trí, biểu tượng… của nước ngoài, đặc biệt của Trung Quốc được dịch và giới thiệu ở Việt Nam với giá thành rẻ, phát hành rộng. Nghệ nhân của Việt Nam dễ dàng tiếp cận các ấn phẩm này, mua về và lấy mẫu sử dụng để chế tác các sản phẩm của mình. Từ đó các mẫu hoa văn, sản phẩm mang yếu tố của nước ngoài, của Trung Quốc được nhân bản và phát triển mạnh. Trong khi đó, ở nước ta việc xuất bản các sách giới thiệu về hoa văn, tượng, sản phẩm thủ công truyền thống Việt Nam còn thiếu, nếu xuất bản thì số lượng hết sức hạn chế, giá thành cao, chủ yếu đáp ứng các nhà nghiên cứu mà chưa đến được các làng nghề, các nghệ nhân.

Hội thảo cũng thống nhất vào đưa ra một số đề xuất, kiến nghị. Đó là tăng cường tuyên truyền vận động người dân nâng cao ý thức, không sử dụng các sản phẩm, biểu tượng, linh vật ngoại lai, không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Đồng thời, nhanh chóng thực hiện xuất bản ấn phẩm giới thiệu về nghệ thuật điêu khắc, trang trí, biểu tượng truyền thống của Việt Nam dưới dạng sách cẩm nang hình ảnh, bản vẽ.

Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn (hình thức tập trung, hoặc tại chỗ) cho các làng nghề thủ công, cho các nghệ nhân, cán bộ quản lý văn hóa ở các cấp với nội dung về văn hóa truyền thống, mỹ thuât truyền thống đặc biệt là vấn đề tạo tác, sử dụng biểu tượng, linh vật truyền thống Việt Nam - so sánh với thế giới.

Tăng cường tổ chức các hình thức triển lãm, trưng bày, hội thảo liên quan tới biểu tượng, linh vật truyền thống Việt Nam.

Đối với các di tích đình, đền, chùa, cần nâng cao nhật thức cho các nhà sư trụ trì, thủ từ, thủ đình để chính họ là những người tuyên truyền hiệu quả nhất tới Phật tử và người dân trong việc loại bỏ sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam.

Hội nghị cũng đã giới thiệu những giá trị biểu tượng trang trí trong mỹ thuật truyền thống của người Việt; Phân biệt linh vật, biểu tượng trang trí của người Việt và các nước khác; Công văn số 2662 và những vấn đề liên quan cần lưu ý.

Sau Hội nghị Tập huấn được tổ chức tại Ninh Bình, vào tháng 5/2018, Bộ VHTTDL sẽ tổ chức Tập huấn tại Đà Nẵng. Ngoài ra, nhiều hoạt động khác nhằm nâng cao tuyên truyền thực hiện Công văn 2662 cũng được tổ chức như Triển lãm Linh vật trong truyền thống Việt Nam, Xuất bản phẩm…

Minh Quế