Hạn chế rút BHXH một lần: Nút thắt vẫn là tuổi nghỉ hưu

Tại hội thảo lấy ý kiến người lao động (NLĐ) về chế độ BHXH một lần trong dự án Luật BHXH sửa đổi do Ủy ban Xã hội của Quốc hội tổ chức tại TP HCM mới đây, ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), cho biết giai đoạn 2016 - 2022, cả nước có gần 5 triệu lượt người hưởng BHXH một lần. Số người hưởng BHXH một lần năm sau luôn cao hơn năm trước với tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 12,3%, trong khi tốc độ tăng đối tượng tham gia BHXH là 5%-6%/năm. Trong đó, số người hưởng theo điều kiện sau 1 năm nghỉ việc không tiếp tục đóng BHXH chiếm gần 99% và chủ yếu là NLĐ làm việc ở khu vực doanh nghiệp (DN) ngoài nhà nước (gần 91%)

Theo BHXH Việt Nam, việc hưởng BHXH một lần sớm là xu thế không nằm ngoài dự đoán bởi chính ở giai đoạn tuổi trẻ này hầu hết lao động trẻ quan tâm đến nhu cầu trước mắt hơn là nhu cầu hưởng lương hưu khi về già. Một phần cũng vì áp lực tài chính (bắt đầu tự lập, tiếp tục đầu tư học tập nâng cao trình độ nghề, lập gia đình, nuôi con nhỏ…) nên số lượng người hưởng BHXH một lần ở độ tuổi lao động trẻ chiếm tỉ trọng lớn so với độ tuổi khác.

Gởi ý kiến đến Báo Người Lao Động, nhiều bạn đọc đã thẳng thắn chỉ ra một số bất cập của Luật BHXH hiện hành và đề nghị Ban soạn thảo luật cần nghiên cứu, bổ sung thêm để giữ người lao động ở lại hệ thống an sinh. Bạn đọc Công Nguyên bày tỏ: "Báo NLĐ đăng rất nhiều bài về việc NLĐ rút BHXH một lần nêu nhiều nguyên nhân, lý do với sự tham gia ý kiến của NLĐ đã nghỉ hưu và người lao động chưa nghỉ hưu. Những ý kiến ấy rất đúng xác thực. Thiết nghĩ ngành BHXH nên xem xét soạn thảo một chính sách phù hợp để NLĐ yên tâm không rút BHXH một lần, đôi bên cùng có lợi".

Bạn đọc Nguyễn Xuân Anh phân tích thêm: "Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc rút BHXH một lần là do cách tính lương hưu cho cả quá trình đóng BHXH trong khi hệ số bù trượt giá không hợp lý. NLĐ đóng BHXH thời gian càng dài thì càng thiệt thòi lương hưu càng thấp. Ví dụ trường hợp của tôi, tôi tham gia BHXH từ năm 2004 với mức lương đóng BHXH là 516.200 đồng 1,78x290.000, hệ số bù trượt giá năm 2004 là 3,21, như vậy mức lương bình quân để tính lương hưu cho năm 2004 chỉ là 1.657.000 đồng. Những năm sau cũng tương tự như thế. Theo cách tính như vậy thì mức lương bình quân để tính lương hưu sẽ bị những năm đầu tiên kéo xuống rất thấp. Giả sử những năm sau tôi cũng chỉ đóng BHXH ở mức tối thiểu do nhà nước quy định nhiều công ty chỉ đóng ở mức tối thiểu thời điểm hiện tại khoảng 5.000.000 đồng thì mức lương bình quân để tính lương hưu của tôi chỉ là khoảng 3.200.000 đồng. Nếu về hưu khi đủ tuổi và đóng BHXH đủ 20 năm thì lương hưu chỉ là 45%x3.200.000 = 1.440.000 đồng. Quá thấp và bất hợp lý, không đủ hấp dẫn và khuyến khích NLĐ không rút BHXH một lần".

Tương tự, một bạn đọc giấu tên viết: "Với lương đóng BHXH 5 triệu. Thử tính đóng 20 năm rút một lần được tầm hơn 200 triệu đồng. 40 tuổi nghỉ việc rút 1 lần lấy 200 triệu gửi ngân hàng mỗi tháng lấy lãi được 1 triệu đồng mỗi năm 12 triệu đồng. 20 năm sau đến 60 tuổi được 240 triệu đồng gốc ban đầu là có 440 triệu đồng. Nếu không rút mà ngồi chờ thì mỗi năm 2%, 20 năm được 45% thì 20 năm chờ bị mất 40% còn 5%, chờ 20 năm tới 60 tuổi để lĩnh lương mỗi tháng 5%, chưa kể bệnh hoạn có thể chết khi mới qua 60 tuổi giờ nhiều lắm. Vậy rút 1 lần có lợi hay chờ lĩnh lương hưu là có lợi?".

Bạn đọc tên Hòa đề xuất nên giữ nguyên tuổi hưu như luật cũ và giảm năm đóng BHXH  xuống nhưng tăng % đóng BHXH lên. Chứ bắt dân chờ đến 60 và 62 tuổi thì quá lâu. Tương tự, một bạn đọc khác cũng cho rằng chỉ cần quy định đóng đủ 20 năm là được lấy lương hưu khoảng 50%! Còn nếu người lao động vẫn đi làm và chưa muốn nghỉ hưu thì mỗi năm tăng % được nhận lương hưu lên! Theo tôi như vậy thì việc rút BHXH một lần sẽ giảm".

Góp ý về chính sách BHXH một lần, đại diện một doanh nghiệp ở tỉnh Bình Dương cho hay ở công ty ông hiện nay đang có tình trạng nhiều công nhân có tay nghề ở độ tuổi 38-42 xin nghỉ để rút BHXH một lần gây biến động lao động trong doanh nghiệp. Số công nhân này đi làm từ rất trẻ, đến nay đã có nhiều năm tham gia BHXH. Trước tình trạng doanh nghiệp khó khăn về đơn hàng, họ lo lắng việc làm không đảm bảo, dễ bị cắt giảm, khó xin việc, trong khi thời gian chờ hưởng hưu quá dài nên quyết định nhận BHXH một lần. "Nếu tuổi nghỉ hưu được xem xét giảm và lương tối thiểu vùng tăng để cải thiện mức đóng từ đó tăng lương hưu thì có khả năng người lao động sẽ thay đổi quyết định, có động lực đóng BHXH lâu dài để hưởng lương hưu" – Đại diện công ty nói.