Nhạc sĩ Nguyễn Cường và những ca khúc viết về Tây Nguyên
13:03 | 18/08/2018
Trước khi đến Tây Nguyên năm 1982, nhạc sĩ Nguyễn Cường đã có một vài ca khúc mang đậm âm hưởng dân ca Bắc Bộ được nhiều người biết đến như “Hò biển”, “Nghe em câu hát văn mùa xuân”...
Ông có cả ca khúc đầu tay “ Mang thư cho chú giải phóng quân” viết về Tây Nguyên cũng mang âm hưởng J’rai, nhưng không được chú ý.
Ông chỉ thật sự “nổi như cồn” sau ngày đến Đắk Lắk. Từ đó, hơn 35 năm qua, ông gắn bó với các tỉnh Tây Nguyên và có nhiều sáng tác trên âm hưởng dân ca; nhiều nhất và thành công nhất là những sáng tác trên chất liệu dân gian Êđê.
Những ngày đầu ở Buôn Ma Thuột, phát hiện ra các đặc trưng riêng ẩn chứa trong dân ca Êđê với hai làn điệu chủ yếu K’ưt và Arei, khác hẳn với dân ca Jrai và Bâhnar vì không có điệu thức thứ mà chỉ thỉnh thoảng ly điệu sang một quãng 2 để làm cho giai điệu phong phú thêm, nhất là đặc tính sôi nổi của điệu hát Arei cũng như tiết tấu allegro vivace liên tục của dàn ching knah, Nguyễn Cường đã cho ra đời hàng loạt ca khúc viết từ chất liệu dân ca Êđê với nhịp điệu sôi động như: “H’Zen lên rẫy”, “Ơi M’Đrắk”, “Thênh thênh oh ơi”, “Ly cà phê Ban Mê”, “Anh muốn sống bên em trọn đời”, “Còn thương nhau thì về Buôn Ma Thuột”… Các ca khúc này ngay lập tức được phổ biến và lan tỏa trong cả nước; hay sàng lọc qua thời gian, bản tangô Êđê “Xôn xang mênh mang cao nguyên Đắk Lắk”… hàng chục năm qua vẫn được các bạn trẻ Đắk Lắk, Gia Lai ngân nga. Sự lan tỏa của các ca khúc này trong bạn yêu nhạc cả nước có lẽ không cần nói nhiều khi xuất hiện với tần suất rất cao trong nhiều cuộc thi hát chuyên nghiệp và không chuyên trong cả nước, thậm chí từng là sự lựa chọn của một vài ca sĩ trong các album riêng. Một ca khúc được phổ biến và tồn tại với tháng năm tất nhiên phải là bài hát hay, mới lạ, phù hợp với thị hiếu đông đảo bạn yêu nhạc. Đó chính là điều Nguyễn Cường đã làm được.
Nếu ở “H’Zen lên rẫy”, đường nét bài dân ca Êđê Chi ri ra chỉ xuất hiện đôi chút ở đoạn điệp khúc cuối “chi ri ra buôn ya buôn prong, chi ri ria lalala” để cho sau này “Ly cà phê Ban Mê” và “Anh muốn sống bên em trọn đời” cũng cùng một kiểu tiến hành giai điệu tiết kiệm chất liệu tương tự, thì chính Nguyễn Cường cũng khẳng định ông sử dụng hoàn toàn hai làn điệu dân ca nguyên gốc, điệu hát K’ưt tự sự mênh mông dàn trải cho ca khúc “Ơi M’Đrắk” và nhịp điệu hát đối đáp Arei rộn ràng cho ca khúc “Còn thương nhau thì về Buôn Ma Thuột”. Cái khéo của người nhạc sĩ không chỉ ở phần lời mang đầy chất thơ trên cái nền recitativ dân ca nguyên gốc ấy, rằng “nơi đây thảo nguyên từng đàn bò đùa nắng tung tăng mặt trời, xa xăm ngọn Cư Pâng, xa xăm biển trời… Bên tôi giọng trầm ấm, cha tôi kể khan mơ Đam San trở về”… mà còn ở sự phát triển âm nhạc câu cuối cùng, tuy chỉ là nét nhạc ly điệu ngắn với sự bất thường của một quãng 5 giảm kết hợp với một quãng 2 thứ thi thoảng trong dân ca Êđê, nhưng đã tạo được hiệu quả rất cao cho cả ca khúc “Ơi M’Đrắk” lẫn sự khoe giọng của ca sĩ Y Moan trong hai câu vocalize kết thúc và để nó chính thức là của ông.
Nhạc sĩ Nguyễn Cường (Nguồn: Internet)
Trong “ Còn thương nhau thì về Buôn Ma Thuột”, điệu Arei giao duyên rạo rực và thang âm Êđê 5 cung gần như được giữ nguyên xi “gặp lại em mùa mưa con đường xưa đây rồi, gặp lại em nhịp chiêng ché rượu nghiêng đêm mời” cho đến khi sang đoạn 2… Và rồi lại trở lại âm điệu Arei trong điệp khúc với quãng 2 đặc trưng cuối câu của dân ca Êđê “có cái nắng có cái gió có nỗi nhớ không mang theo người ơi”. Có người cho rằng Nguyễn Cường tạo nên sự “hú hét” của các ca sĩ Tây Nguyên, nhưng đó chỉ là phong cách “trữ tình rực lửa” (chữ dùng của một nhà báo) từ phía người biểu diễn cảm nhận (đó cũng còn là nhịp điệu ching knah Êđê); còn Nguyễn Cường, vẫn có những giai điệu mềm mại xúc động đến tận sâu tâm hồn con người như “Thênh thênh oh ơi”, “Đến với cao nguyên”, “Ơi M’Đrắk”... rằng “Vì một bình minh rừng thu sương tan, vì một trường ca , trường ca Dam San…”, hay “Ru em cánh võng trăng treo, ru em tiếng hát t’rưng reo. Chị thương lời ru suối ngàn, chị thương lời ru nắng vàng…”.
Sử dụng chất liệu âm nhạc dân gian Tây Nguyên mà không hẳn lối mòn Tây Nguyên ấy, cùng với ca từ đẹp và mang hơi hướng sử thi của Nguyễn Cường đã khiến các ca khúc của ông ngay từ khi mới ra đời đã làm xôn xao dư luận và đến được với đông đảo công chúng. Có những câu hát đã trở thành lời nói “cửa miệng” của người Tây Nguyên như “Ban Mê lộng gió, da nâu mắt sáng vóc dáng hiền hòa”... Nói như nguyên Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam Giáo sư Trọng Bằng ngày ấy thì “chính âm nhạc Êđê đã mở cửa hàng cho Nguyễn Cường”.
Chuyển sang tiếp tục “thâm canh” ở các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, lúc đầu Nguyễn Cường chưa “thoát” được ảnh hưởng sâu đậm của dân ca Êđê. Bằng chứng là ban đầu ông phải đặt lời lại cho bản “Em hát Arei” viết cho Đắk Lắk trở thành bài “Câu hát Jrai” cho Gia Lai. Nhưng là một nhạc sĩ vốn nhuần nhuyễn với việc sử dụng âm nhạc dân gian các miền, Nguyễn Cường nhanh chóng trở lại với chất liệu âm nhạc J’rai để có “Đôi mắt Pleiku”, một thành công vượt cả sức tưởng tượng của chính ông và khiến giới yêu nhạc ở phố núi luôn tự hào vì hai ca khúc về Pleiku xuất hiện ở đầu và cuối thế kỷ 20 đều ghi dấu ấn mạnh mẽ trong lòng công chúng gần xa, đó là: “Em Pleiku má đỏ môi hồng” của Phạm Duy phổ thơ Vũ Hữu Định và “Đôi mắt Pleiku” của Nguyễn Cường. Tiếp sau đó là những “Tình ca Đắk Bla”, “Và ta đã thấy mặt trời rạo rực trên cao nguyên”, đường nét trữ tình của dân ca J’rai, Bâhnar, nhịp điệu rộn ràng của dân ca Sê Đăng đã hòa quyện rất kín đáo mà vẫn không lẫn với mọi vùng miền khác, không bị ám ảnh bởi chất liệu dân ca Êđê, tiếp tục làm nên những thành công của ông.
Điều đáng nói mà ít người biết, chính là cách vận dụng chất liệu dân ca riêng ở từng miền đất Tây Nguyên của Nguyễn Cường đã tác động mạnh mẽ đến các nhạc sĩ trong khu vực, để họ xoáy vào âm điệu nơi cư trú của mình rõ nét hơn, làm mới và không chung chung nữa. Ví như A Đuh với dân ca Rngao và Sê Đăng ở Kon Tum; Quang Dũng, Mạnh Trí với dân ca Êđê ở Đắk Lắk; Trọng Thủy, Đình Nghĩ, Krazan Plin, Krazan Đick với âm hưởng Chu Ru, K’ho ở Lâm Đồng; Ngọc Tường, Lê Xuân Hoan ở Gia Lai…
Cũng chính Nguyễn Cường là người đã trực tiếp tạo nên một thế hệ tác giả người dân tộc bản địa Tây Nguyên như Y Sơn Niê, Y Phôn Ksor, Linh Nga Niê Kdam… nối tiếp sự nghiệp âm nhạc của mình, tiếp tục đem âm nhạc Tây Nguyên đến với bạn yêu nhạc cả nước. Rất nhiều nhạc sĩ khi viết khí nhạc dân tộc và nhạc múa cho các tỉnh Tây Nguyên ở thế kỷ 21 sau này cũng chú trọng đặc trưng dân nhạc từng địa phương như cách Nguyễn Cường đã làm; thậm chí trích nguyên xi cả làn điệu dân ca vào các tác phẩm. Tên tuổi của cố Nghệ sĩ Nhân dân Y Moan và ca sĩ Siu Black cũng chói sáng từ những sáng tác của Nguyễn Cường.Nếu âm nhạc cả nước ghi công nhạc sĩ Nhật Lai, Kpă Púi, Rchom Y Yơn và Đoàn Ca múa Tây Nguyên (nay là Nhà hát nghệ thuật Đam San, Gia Lai) đã mang âm nhạc dân gian Tây Nguyên đến với cả nước; thì âm nhạc Tây Nguyên đương đại cũng nên ghi công nhạc sĩ Nguyễn Cường khi đặt những viên gạch đầu tiên cho sự phát triển từ âm nhạc dân gian của mỗi địa phương miền cao nguyên đất đỏ.
Linh Nga Niê Kdam
Nguồn: "Báo Đắk Lắk Điện tử”
CÁC TIN KHÁC
- Bảo tàng Đắk Lắk trưng bày lá Quốc kỳ được treo trên Cột cờ Lũng Cú (30/08/2018)
- "Cổ vật" rời buôn làng (25/08/2018)
- Bảo tàng Đắk Lắk tổ chức hoạt động trải nghiệm "Giao lưu âm nhạc" (23/08/2018)
- Một nghệ nhân tặng Bảo tàng Đắk Lắk các loại nhạc cụ của người M'nông (22/08/2018)
- Đoàn nghệ thuật của tỉnh sẽ sang biểu diễn tại Hàn Quốc (20/08/2018)
- Đắk Lắk có 1 tác phẩm đoạt giải cao tại Triển lãm Mỹ thuật khu vực V lần thứ 23 (16/08/2018)
- Triển lãm tư liệu Linh vật Nghê Việt (14/08/2018)
- Bảo tồn Văn hóa cồng chiêng Đắk Lắk: Hiệu quả đến đâu? (Kỳ 1) (12/08/2018)
- Festival cồng chiêng Tây Nguyên 2018 sẽ tổ chức tại Gia Lai (08/08/2018)
- Đắk Lắk có 2 nghệ sĩ lọt vào danh sách đề nghị xét tặng danh hiệu "Nghệ sĩ Ưu tú" (31/07/2018)
- Nỗ lực bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc (26/07/2018)
Khách sạn Thống Nhất Tp.Buôn Ma Thuột – Điểm hẹn Tây Nguyên
Buôn Ma Thuột được mệnh danh là Thủ phủ Tây nguyên, nơi văn hóa các dân tộc giao thoa và thể hiện nét riêng mà Đắk Lắk được hưởng.
- 108 - Nơi lý tưởng để bạn dừng chân tại Buôn Ma Thuột
- Khu du lịch sinh thái Ngọc Phụng – Điểm đến lý tưởng dành cho bạn
- Công ty TNHH Khách sạn và Du lịch Bạch Mã
- Khách sạn Sài Gòn – Ban Mê
Sầu riêng và những bước đi trên con đường chính ngạch
Sầu riêng Việt Nam xuất sang Trung Quốc theo con đường chính ngạch là cơ hội lớn để ngành hàng này phát triển.
- Đắk Lắk: Lễ hội nâng tầm sầu riêng Krông Pắc
- Nhiều hoạt động sôi nổi tại Lễ hội Sầu riêng huyện Krông Pắc lần thứ nhất
- Sẽ biểu diễn bay khinh khí cầu tại Lễ hội Sầu riêng Krông Pắc lần thứ I năm 2022
- Huyện Krông Pắc: Ra mắt mô hình trồng dổi lấy hạt tại xã Ea Yiêng
- Công ty G20 Coffee G20 Việt Nam thông báo tuyển dụng
- Chồng đổ xăng đốt vợ đang mang thai 8 tháng
- Ngăn chặn hiểm họa chó thả rông cắn người: Phải dùng “thuốc đắng”…
- Ngày Chuyển đổi số tỉnh Đắk Lắk năm 2024: Phát triển kinh tế số với 4 trụ cột
- Hệ thống thủy lợi ở Bông Krang đầu tư hàng chục tỷ đồng bỏ hoang: Lỗi do khảo sát, thiết kế
- EVN đàm phán tăng nhập khẩu điện từ Trung Quốc
- CÔNG TY Ô TÔ FORD DAKLAK (DAKLAK FORD) thông báo tuyển dụng
- Phòng, chống khô hạn nhờ... cây rừng
- Giá xăng dầu giảm trước kỳ nghỉ lễ 30-4, 1-5
- Ngày 24/4, học sinh lớp 12 thử đăng ký thi tốt nghiệp THPT
BÌNH LUẬN CỦA BẠN
BÌNH LUẬN